طراحی سیستم اعلام حریق

شرکت ایمن پرتو آریا با شناخت عالی از سیستم های اعلام حریق از نظر کیفیت و همچنین هزینه تمام شده برای کارفرما همواره در طراحی سیستم خود، بهینه ترین حالت طراحی را از نظر هزینه پایین و کیفیت بالا درنظر می گیرد. جهت استعلام و یا طراحی سیستم اعلام حریق با شماره 02191018567 تماس بگیرید و عالیترین طراحی با تائیدیه آتش نشانی را از متخصصین ما بخواهید.

اطلاع رسانی ممکن است به طور خودکار از طریق دتکتورهای سیستم اعلام حریق و یا از طریق فعال سازی دستی (شستی اعلام حریق) انجام شود. زمان، پارامتر بسیار مهمی است که در زمان حریق باید ارزش آن را برابر با جان انسانها دانست. آگاهی به موقع از وقوع حریق و راهکارهایی که باعث کاهش زمان شناسایی حریق میشوند از اهمیت بسزایی برخوردارند. نقش سیستم اعلام حریق در ساختمان، تشخیص سریع حریق و اطلاع رسانی با اهداف زیر می باشد:

1. اطلاع رسانی به افراد جهت فرار سریعتر
2. اطلاع رسانی به نیروهای امداد جهت شروع عملیات در زمان های اولیه
3. فرمان دادن به سایر سیستم های ایمنی به منظور عملکرد بهتر
4. اطلاع رسانی مکان وقوع حریق جهت کنترل بهتر

سیستم های اعلام حریق

سیستم های اعلام حریق از نظر طراحی، به سه روش زیر قابل طراحی می باشند:

1. سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional)
2. سیستم اعلام حریق آدرس پذیر (Addressable)
3. سیستم اعلام حریق وایرلس (Wireless)

تفاوت های اصلی سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر

در طراحی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، ساختمان به چند حلقه (loop) تقسیم می شود و در طراحی سیستم اعلام حریق متعارف، ساختمان به چند ناحیه (zone) تقسیم بندی می شوند. منطقه یا زون کشف به قسمت یا بخشی از کل ساختمان اطلاق می گردد که در صورت بروز حریق در آن قسمت توسط حسگرهای سیستم اعلام حریق مشخص می شود.

هر دونوع سیستم، هشدار تجهیزات متصل شده را به یک بُرد کنترل اصلی منتقل می کنند. تفاوت اصلی  این دو سیستم در این است که با سیستم اعلام حریق آدرس پذیر می­توان دقیقا دستگاه فعال شده را مشخص کرد و به عبارت دیگر هر تجهیز دارای یک آدرس است و براساس آدرس دهی که در زمان نصب انجام میشود دستورات لازم دریافت و یا ارسال میشود.

در یک سیستم اعلام حریق متعارف محل آتش سوزی به صورت یک ناحیه (Zone) مشخص میگردد بنابراین تشخیص دقیق حریق و یا حتی شدت حریق قابل اندازه گیری نبوده و برای ساختمان های کوچک مورد استفاده قرار میگیرد.

از نظر عملکرد سیستم اعلام حریق، سیستم اعلام حریق آدرس پذیر برتر است زیرا میتواند زمان شناسایی جهت محل دقیق حریق را کاهش دهد اما از نظر برنامه ریزی پیچیده تر و از نظر قیمت، بالاتر از سیستم اعلام حریق متعارف می باشد. بهرحال تشخیص نهایی استفاده از هرکدام از سیستم ها با مهندس طراح سیستم های اعلام حریق است که باید در ارتباط با سایر سیستم ها باشد به طوریکه در زمان عملکرد، توانایی اجرای تمامی فرمان های لازم را داشته باشد. بر طبق ضوابط سازمان آتش نشانی تهران، انتخاب نوع سیستم اعلام حریق مناسب براساس جدول زیر مشخص می­گردد. این جدول به طراح کمک می­کند تا در انتخاب اولیه نوع سیستم اعلام حریق برآورد بهتری داشته باشد.

خدمات مشاوره و نظارت آتش نشانی شرکت ایمن پرتو آریا را بصورت کامل در مطلب خدمات شرکت مشاور آتش نشانی مطالعه کنید. مجموعه ما با به کار گیری تجربه و دانش در زمینه طراحی و اخذ تائیدیه آتش نشانی آماده همکاری با شرکت­ های مشاور آتش نشانی، مالکین و شرکت­ های فنی مهندسی ساختمانی می­ باشد. جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 02191018567 تماس بگیرید.

برخی از تجهیزات سیستم اعلام حریق از نظر ماهیت، در یکی از سه دسته فوق قرار میگیرند ولی برخی دیگر نیز مطابق با سه حالت فوق تولید میشوند. در یک بیان ساده از اجزای سیستم اعلام حریق آدرس پذیر میتوان اجزای اصلی را به صورت زیر برشمرد:

1. حسگرهای خودکار اعلام حریق (دتکتورها)
2. کلیدهای اعلام حریق دستی (شاسی)
3. کنترل پنل سیستم اعلام حریق
4. آژیرهای سیستم اعلام حریق
5. ماژول های رابط (اینترفیس) ارسال فرمان به سیستم اعلام حریق (فلوسوییچ، شیر قطع کن مجهز به ارسال سیگنال و …)
6. ماژول های رابط (اینترفیس) دریافت فرمان از سیستم اعلام حریق (تابلوی فرمان سیستم اگزاست، فشار مثبت، شیربرقی و …)
7. ایزولاتور

1) حسگرهای خودکار اعلام حریق (دتکتور اعلام حریق)

دتکتورها براساس محصولات حاصل از حریق، از خود واکنش نشان داده و به پنل کنترلی سیستم اعلام حریق فرمان می دهند. محصولات حریق را میتوان به سه نوع کلی دود، حرارت و نور تقسیم بندی کرد. برهمین اساس، دتکتورهایی که تولید میشوند جهت حساسیت نسبت به یک یا چند محصول حریق درنظر گرفته شده اند و این دسته بندی باعث میشود هر کدام از این دتکتورها، برای کاربردهای خاصی مناسب باشند.

• دتکتورهای دود نقطه ای (Smoke Detector)
• دتکتورهای دودی خطی (Beam Smoke Detector)
• دتکتورهای دودی یونیزه (Ionization Smoke Detector)
• دتکتورهای دودی کانالی (Duct Smoke Detector)
• دتکتورهای دودی نمونه بردار (Air Sampling Detector- Aspirating Detector)
• دتکتورهای حرارتی دما ثابت (Fix Temperature Heat Detector)
• دتکتور حرارتی افزایشی (Rate Of Rise Heat Detector)
• دتکتور حرارتی کابلی (Linear Heat Detector)
• دتکتور شعله (Flame Detector)
• دتکتور گاز (Gas Detector)
• دتکتور گاز حریق (Fire Gas Detector)
• دتکتور ترکیبی (Multi Sensor Detector)

2) کلیدهای اعلام حریق دستی (شستی اعلام حریق)

شستی ها برای اطلاع رسانی سریعتر در سیستم اعلام حریق قرارداده شده است و توسط افراد حاضر در محل فعال میگردد. طراحی شستی ها باید به نحوی انجام شود تا به راحتی و درحین فرار شناسایی شوند. این شستی ها در انواع مختلف سیستم های ایمنی به سه نوع با کاربردهای مختلف وجود دارند:

• شستی اعلام حریق (Manual Call Point)
• شستی شروع سیستم اطفا حریق (Manual Release Device)
• شستی توقف یا تاخیر سیستم اطفا حریق (Manual Abort Device)

شستی­های شروع سیستم اطفا حریق و توقف سیستم اطفا حریق به صورت معمول در سیستم­های اطفا گازی کاربرد دارد. این شستی­ها برای اطفا زودتر از زمان سناریو بندی شده و یا توقف (یا تعلیق) اطفا گازی طراحی میشوند.

3) کنترل پنل سیستم اعلام حریق

کنترل پنل سیستم اعلام حریق مرکز فرماندهی سیستم های ایمنی است. این دستگاه تعیین کننده نوع ارتباط اجزا سیستم ایمنی با یکدیگر میباشد. نحوه نمایش مکان وقوع حریق، چیدمان مراحل مختلف سیستم های ایمنی جهت کنترل حریق و سرعت عمل سیستم اعلام حریق به این دستگاه وابسته است. کنترل پنل سیستم اعلام حریق به دو نوع متعارف و آدرس پذیر تولید میشود که در سیستم های آدرس پذیر، توانایی کنترل پنل ها به مراتب بیشتر است.

4) آژیرهای سیستم اعلام حریق

اطلاع رسانی به افراد حاضر در محل از طریق آژیرهای سیستم اعلام حریق انجام می پذیرد. براساس نوع کاربری موجود، آژیرهای مرحله ای، آژیرهای فلاشردار و یا آژیرهای صوتی مورد استفاده قرار میگیرد. نحوه قرارگیری آژیرها در سیستم اعلام حریق متناسب با متعارف بودن یا آدرس پذیر بودن کنترل پنل، تفاوت دارد.

5) ماژول های رابط ارسال فرمان به سیستم اعلام حریق

برخی از تجهیزات، قابلیت تشخیص حریق را به صورت غیرمستقیم دارند. در این نوع تجهیزات، براساس عملکردشان بروز اشکال در سیستم مربوطه را به عنوان حریق می شناسند و به سیستم اعلام حریق فرمان صادر میکنند. نمونه ای از این تجهیزات فلوسوییچ است. به هنگام فعال شدن اسپرینکلرها و یا شیر تست، جریان در لوله ها به وجود می آید و با ایجاد جریان، فلوسوییچ فرمان حریق را به سیستم اعلام حریق صادر خواهد کرد. شیر یکطرفه هشداردهنده از جمله این تجهیزات محسوب می باشند. شیر قطع کن با قابلیت ارسال به سیگنال، پرشرسوییچ و حسگر پایش سطح مخزن از تجهیزاتی هستند که قابلیت ارسال فرمان مخصوص به خود را دارند و این فرمان، از جنس فرمان حریق نمی باشد. پرشرسوییچ به تابلوی برق سیستم بوسترپمپ آتش نشانی فرمان شروع عملکرد را میدهد و حسگر پایش سطح مخزن فرمان خطا را به سیستم اعلام حریق ارسال میکند.

6) ماژول های رابط دریافت فرمان از سیستم اعلام حریق

برخی از تجهیزات دیگر باید از سیستم اعلام حریق فرمان بگیرند تا فعالیت خود را برای حالت حریق انجام دهند. سیستم اگزاست از جمله سیستم هایی است که در حالت طبیعی باید تهویه هوای پارکینگ را انجام دهد و در زمان حریق با دریافت فرمان از سیستم اعلام حریق، از حالت تهویه به حالت حریق تغییر وضعیت داده و سناریوی حریق از پیش تعیین شده را اجرا میکند.

سیستم فشار مثبت یا تخلیه دود آتریوم از جمله سیستم هایی هستند که فقط در زمان حریق شروع به فعالیت نموده و در مدت زمانی که از پیش تعیین شده باشد، به عملکرد خود خواهند پرداخت.

7) ایزولاتور

نقش ایزولاتور در سیستم اعلام حریق همانطور که از اسم این تجهیز پیداست مسئولیت جداسازی زون­های مختلف را دارد. با وجود اینکه ایزولاتور در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر کاربرد دارد ولی در اینجا زون  به تعدادی المان اعلام حریق گفته می­شود که در یک طبقه و در یک ناحیه باشند و یا اینکه حداکثر 20 المان در طبقه مورد نظر باشد. ایزولاتور در هر لوپ، در صورت به وجود آمدن اتصال کوتاه باعث می­شود تنها تجهیزاتی که بین دو ایزولاتور قرار دارد از کل لوپ خارج می­شوند. به بیان دیگر اگر درنظر بگیریم که بین هر 20 المان ایزولاتور طراحی شود، با وجود اتصال کوتاه در لوپ (فعال شدن یک دتکتور یا شستی)، تمام 20 المان بین دو ایزولاتور از مدار خارج شده و تا زمان راه اندازی مجدد سیستم اعلام حریق، قابلیت ارسال فرمان ندارند.

تامین تجهیزات اعلام حریق با مشخصه کیفیت خوب و مقرون به صرفه دغدغه کارفرمایان است. شرکت ایمن پرتو آریا در زمینه تامین تجهیزات و ارائه اصالت کالا با درنظر گرفتن ضوابط و خواسته کارفرما آماده ارائه استعلام و طراحی سیستم اعلام حریق است. با شماره 02191018567 تماس بگیرید و تامین تجهیزات اعلام حریق را با مشاوره و پروگرام رایگان پنل به همراه طراحی رایگان هدیه بگیرید.

سیستم اعلام حریق به مجموعه ای متشکل از کاشف حریق، هشدار دهنده حریق، شاسی های دستی، کابل کشی و پنل کنترل کننده اجزا گفته می شود که به صورت یکپارچه و وابسته به هم فعالیت میکنند. هدف اصلی سیستم اعلام حریق کشف و اطلاع رسانی آن در زمان های اولیه حریق است تا بتوان اقدامات لازم جهت فرار ایمن متصرفین، اطفاء حریق و کنترل یا مدیریت دود را در زمان موثر انجام داد.

سیستم اعلام حریق به عنوان یک سیستم اجرایی یا فعال (Active) شناخته می شود که به مقابله با حریق یا محصولات ناشی از آن میپردازد. لازم به ذکر است یکی از مسئولیت های آن به عنوان مغز سیستم ایمنی ساختمان، ایجاد ارتباط مناسب بین سایر سیستم ها است. برخی از این سیستم ها به عنوان ورودی برای پنل اعلام حریق تعریف می گردند مانند فلوسوییچ در سیستم اطفا حریق، دتکتور گاز شهری و سایر موارد مشابه؛ اما برخی سیستم های دیگر به عنوان خروجی برای پنل اعلام حریق عمل می کنند نظیر سیستم فشار مثبت پلکان و یا لابی امن، سیستم اطفاء حریق گازی داخل اتاق های سرور یا مشابه، سیستم مدیریت و کنترل دود پارکینگ و یا آتریوم، پرده حریق و موارد مشابه می باشد.

همچنین رشد روز افزون جمعیت و نیاز به مسکن و همچنین گسترش اماکن مسکونی، اداری، تجاری، درمانی، صنعتی و … در تمامی کلان شهرها، افزایش ساخت و ساز را به دنبال داشته است. از آنجا که کیفیت مصالح مورد استفاده در صنعت ساختمان دائما مورد تغییر و تحول قرار می گیرد طبق اعلام نظر سازمان آتش نشانی تهران در 50 سال گذشته کیفیت مصالح از نظر میزان مقاومت در برابر حریق از 20 دقیقه تحمل حریق به 2 دقیقه رسیده است. بنابراین توجه به سیستم های ایمنی از جمله ساده ترین اما مهمترین این بخش یعنی سیستم اعلام حریق اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

نمونه ای از تجهیزات اعلام حریق

تاریخچه سیستم اعلام حریق

در آوریل سال 1852 برای اولین بار سیستم اعلام حریق که با استفاده از جعبه های تماس سیگنال خودکار کار میکرد در شهرداری شهر بوستون واقع در ایالات متحده آمریکا نصب گردید. این اختراع توسط ویلیام چینینگ و موسی فارمر به ثبت رسید. با توجه به قابلیت های روزمره ای که به آن اضافه شد مشخص شد که این سیستم در کاهش مرگ و میر و فقدان اموال ناشی از آتش سوزی بسیار موفق بوده و بعد از آن در سراسر ایالات متحده و کانادا به تصویب رسید.

دامنه و کاربرد سیستم اعلام حریق

وجود سه عامل ماده سوختنی، اکسیژن و حرارت باعث ایجاد شعله خواهد شد بنابراین در هر فضایی که احتمال بروز حریق وجود داشته باشد باید از سیستم اعلام حریق مناسب استفاده نمود. به طور کلی هدف از سیستم اعلام حریق دستیابی به دو پارامتر مهم است:

• حفاظت از جان افراد
• حفاظت از اموال

سیستم اعلام حریق برای کشف و اطلاع رسانی آتش طراحی شده است اما با گسترش تکنولوژی و امکانات اجزای این سیستم، سناریوی محافظت از حریق توسعه یافت و باعث شد این سیستم عهده دار مسئولیت ارتباط با سایر سیستم های ایمنی باشد. از آنجا که تجهیزات این سیستم نسبت به محصولات آتش واکنش نشان می دهند پس باید شناخت بهتری از رفتار آتش و محصولات ناشی از آن داشته باشیم.

یکی از ویژگی های جالب و البته دهشتناک آتش، سرعت و شتاب فزاینده آن در گسترش و فراگیر شدن آن است. همانطور که می دانید حریق ماحصل سلسله واکنش های شیمیایی است که در اثر ترکیب سریع اکسیژن با ماده سوختنی در حرارت مشخص به وجود می آید. طبیعی است که سرعت سوختن یا گسترش شعله در مواد مختلف متفاوت است اما این نکته را هم باید بدانیم که عوامل زیر نیز در توسعه و شدت حریق موثر هستند:

• میزان دستیابی حریق به اکسیژن
• ثبات شیمیایی ماده سوختنی
• سطح ماده سوختنی

به هر حال هر شعله محصولات حریق را از خود برجای خواهد گذاشت. در سیستم های اعلام حریق شناختن نوع شعله و محصولات آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که کاشف های حریق در این سیستم، نسبت به یک یا چند نوع از محصولات حریق واکنش نشان داده و آن را اعلام می کنند.

مثلث حریق

محصولات حریق

• انواع گازها و بخارات:

یکی از خطرناک ترین محصولات حریق که در تلفات انسانی نقشه بسزایی ایفا می کند.

• ذرات:

آنچه که تحت عنوان دود در اثر حریق معرفی می گردد، در واقع ذراتی هستند که دارای دامنه قطر بیش از طول موج نور بوده و در عبور نور ایجاد مزاحمت می کنند و بسیاری از آنها برای سلامتی افراد خطرناک می باشند. اصولا ذرات در اثر احتراق ناقص و در دمای پایین ایجاد می گردند اما در حریق های گسترده نیز دود زیادی تولید می شود. برای درک بهتر این موضوع باید بدانید که نزدیک به ۷۵% مرگ و میر در حوادث آتش سوزی، تنفس دود است. جهت مطالعه و اطلاعات بیشتر می توانید سیستم کنترل و مدیریت دود پارکینگ را ببینید.

• شعله:

شعله قسمت قابل رویت حریق است که شدت و طیف نور آن بستگی به ماده سوختنی دارد. برخی از حریق ها در نور عادی روزانه قابل رویت نیستند و باید توسط تکنولوژی های پیشرفته مانند اشعه فروسرخ یا فرابنفش شناسایی شوند.

• حرارت (انرژی):

یکی از فراوان ترین محصولات حریق، حرارت می باشد که بسته به مدت زمان شروع حریق و نوع ماده سوختنی و نیز میزان گسترش آتش می تواند متفاوت باشد.

دلیل اینکه حریق در ساختمان به طور وحشتناکی توسعه پیدا می کند این است که کشف حریق در زمان های ابتدایی انجام نشده است و نتوانستند با تجهیزات موجود آنرا اطفاء نمایند. همین موضوع اهمیت سیستم های اعلام حریق را که مهمترین وظیفه آنها تشخیص درست و هشدار به موقع حریق است نشان می دهد.

همانطور که در این تصویر مشاهده می شود رشد حریق به صورت نمایی اتفاق می افتد و وظیفه اصلی سیستم های اعلا حریق اتوماتیک این است که در زمان های ابتدایی پس از وقوع حریق آنرا کشف و اعلام نمایند. در این تصویر مقایسه عملکردی برخی از کاشف ها (یا به اصطلاح دتکتور) متناسب با گسترش حریق نمایش داده شده است بنابراین هر طراح باید بر اساس تجهیزات موجود در هر فضا، مناسب ترین نوع دتکتور را تشخیص داده و سیستم اعلام حریق مناسب را طراحی کند.

استانداردهای سیستم اعلام حریق

• استاندارد EN-54

این استاندارد الزامات و آزمایش های مورد نیاز را برای هر یک از مؤلفه های کشف حریق و سیستم اعلام حریق مشخص می کند. کمیته استاندارد سازی EN-54 در اروپا تدوین و تأیید شده است. این استاندارد برای چندین کشور خارج از اتحادیه اروپا و به طور گسترده ای در سراسر جهان به رسمیت شناخته شده است. به عنوان مثال در کشورهای آمریکای لاتین، برزیل، کشورهای آفریقایی و آسیایی و چندین جزیره در اقیانوس آرام به رسمیت شناخته شده و مورد استفاده قرار می گیرد. مطابق آیین نامه محصولات ساختمانی اتحادیه اروپا، لازم است که تجهیزات آتش نشانی و کشف و اعلام حریق تحت استاندارد EN-54 انجام شود. هدف اصلی از این امر این است که اطمینان حاصل شود، محصولات ساختمانی تنها در صورت مناسب بودن برای مصارف مورد نظر خود وارد بازار اروپا می شوند.

• استاندارد BS 5839

طراحی، نصب و استقرار تجهیزات سیستم اعلام حریق مطابق استاندارد. به عنوان یک استاندارد بین المللی قابل قبول برای بسیاری از ملل که در بریتانیا تدوین شده است.

• استاندارد NFPA 72

دستورالعمل نصب و راه اندازی، عملکرد، بازرسی، تست، تعمیر و نگهداری سیستم های اعلام حریق، تجهیزات هشدار دهنده حریق. به عنوان یک استاندارد بین المللی قابل قبول برای بسیاری از ملل که در مجمع بین المللی حفاظت از حریق آمریکا تدوین شده است.

• استاندارد ایران شماره 1 – 1968

سیستم های كشف و اعلام حریق برای ساختمان ها که در ایران تدوین شده است.

** لازم به ذکر است در اجرای سیستم اعلام حریق یک پروژه می بایست تنها یکی از استاندارد های بالا را بکار گرفت (به عنوان مثال فقط BS5839-1  یا فقط  NFPA-72 و …) و تلفیقی از آنها در یک پروژه مجاز نیست.

چرا استاندارد تجهیزات اهمیت دارد؟

الزام به ارائه تائیدیه از آزمایشگاه ها و مراکز معتبر مزایای بسیاری برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان صنعت ایمنی و محافظت از حریق دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضرورت اطلاع مصرف کنندگان از اینکه آیا محصول موجود براساس مشخصات و الزامات معین شده تولید شده است؟

الزاماتی همچون رعایت ایمنی حین تولید، اثرات زیست محیطی، دوام، انعطاف پذیری، تناسب با نوع کاربری و شرایط تعریف شده مشتری و … .

• کاهش خطرات ناشی از عدم رعایت اصول ایمنی در ساخت، نصب و اجرای پروژه ها برای پیمانکاران و کارفرمایان
• کاهش خسارات مالی ناشی از عدم رعایت صحیح مواد و مصالح ایمنی
• صرفه جویی در زمان، به دلیل سرعت در انتخاب محصول یا خدمات مورد نیاز
• رشد فروش محصولات دارای تائیدیه معتبر که در سطح جهانی دارای اعتبار مقبول می باشد.
• به محصول یا خدمات ارزش افزوده می دهد.

توجه به کیفیت و تائیدیه های تجهیزات سیستم اعلام حریق نیازمند تخصص و صرف زمان است. شرکت ایمن پرتو آریا در کنار شما است تا بتوانید از سیستم های اعلام حریق دارای تائیدیه معتبر و کیفیت مناسب استفاده کنید. در نظر داشتن قیمت تمام شده جزو مهمترین بخش این فرآیند است که این مجموعه به آن میپردازد. جهت مشاوره در انتخاب تجهیزات اعلام حریق با شماره 91018567-021 تماس بگیرید .

نمونه شستی دستی اعلام حریق

** در تمام ساختمان هایی که نصب سیستم کشف و اعلام حریق خودکار الزامی است، سیستم اعلام حریق دستی (شستی اعلام حریق و …) نیز باید نصب شود .

انواع سیستم های اعلام حریق مرکزی

سیستم های اعلام حریق مرکزی از لحاظ نحوه ارتباط با ورودی و خروجی ها (و همچنین نوع ساختار تجهیزات) به سه دسته کلی تقسیم بندی می شوند:

• سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional)
• سیستم اعلام حریق آدرس پذیر (Addressable)
• سیستم اعلام حریق بیسیم (Wireless)