سیستم کنترل و مدیریت دود پارکینگ (سیستم اگزاست پارکینگ)

اگزاست پارکینگ با توجه به ارتفاع سقف پارکینگ، محل نصب اگزاست فن پارکینگ و صدای ایجاد شده توسط فن ها دغدغه سازندگان، مشاوران آتش نشانی و مالکین می باشد. 

اگر در تامین اگزاست فن پارکینگ، طراحی و اجرای سیستم اگزاست پارکینگ، تابلو برق اگزاست و یا ضوابط آتش نشانی نیاز به راهنمایی دارید شرکت ایمن پرتو آریا با جامع ترین توضیحات پیرامون اگزاست پارکینگ شما را در انتخاب بهترین تصمیم راهنمایی میکند. جهت مشاوره رایگان با کارشناسان این مجموعه می توانید با شماره 91018567-021 تماس حاصل نمایید.

اگزاست پارکینگ چیست؟

معمولا پارکینگ ساختمان در طبقات زیرین یک بنا قرار دارد و امکان ارتباط به هوای آزاد برای طبقات منفی وجود ندارد و یا به واسطه رمپ به هوای آزاد ارتباط داشته (ولی به دلیل اینکه رمپ برای تسهیل رفت و آمد خودروها طراحی شده است نه گردش هوا!) لازم است تا ورود و خروج هوا و فرآیند اگزاست پارکینگ و ساپلای آن به صورت مکانیکی صورت گیرد. به مجموعه تجهیزات و زیرساخت های لازم برای تخلیه و ورود هوا سیستم اگزاست گفته میشود.

اگزاست فن پارکینگ چیست؟

در سیستم اگزاست پارکینگ تامین قدرت لازم جهت مکش هوا (اگزاست) و یا دهش هوا (ساپلای) توسط فن های مکانیکی صورت میگیرد که به صورت عامیانه برای فن های تخلیه عبارت اگزاست فن پارکینگ و برای فن های هوای تازه عبارت ساپلای فن پارکینگ مورد استفاده قرار میگیرد. بنابراین اگزاست فن پارکینگ جزئی از مجموعه سیستم اگزاست پارکینگ می باشد که در کنار سایر تجهیزات سناریوی اگزاست و تخلیه دود را اجرا می کنند.

سیستم مدیریت و کنترل دود پارکینگ چیست؟

تفاوت اصلی عبارات سیستم اگزاست پارکینگ و سیستم مدیریت و کنترل دود پارکینگ در این است که هدف از طراحی و اجرای سیستم اگزاست پارکینگ، تخلیه هوای پارکینگ به میزان مشخص و جایگزینی هوای تازه است درحالی که هدف از طراحی و اجرای سیستم مدیریت و کنترل دود پارکینگ تخلیه دود ناشی از حریق و تهویه هوای پارکینگ به منظور کاهش آلاینده های ناشی از عبور خودروها و همچنین پیش بینی سناریوهای لازم برای جلوگیری از گسترش دود ناشی از حریق به سایر طبقات است. بنابراین همانطور که از اهداف این دو سیستم مشخص گردید سیستم مدیریت و کنترل دود پارکینگ نسبت به اگزاست پارکینگ جامعیت بیشتری دارد ولی به دلیل اینکه ضوابط سازمان آتش نشانی استان تهران و سایر سازمان های قانونی ناظر بر این سیستم، اولویت خود را بر روی تخلیه دود در زمان حریق (اگزاست پارکینگ) قرار داده لذا طراحی مرسوم در این سیستم، طراحی سیستم اگزاست پارکینگ است.

هدف از سیستم اگزاست پارکینگ چیست؟

طراحی سیستم اگزاست پارکینگ به منظور جلوگیری از پخش دود و تخلیه آن، حذف محصولات احتراق و گازهای خطرناک از محل آتش سوزی و تامین هوای تازه صورت می گیرد. سیستم اگزاست پارکینگ برای دو هدف عمده طراحی می شود: 1) تهویه هوای پارکینگ و 2) تخلیه دود در زمان حریق.

اما در اصل سیستم اگزاست پارکینگ برای تامین اهداف زیر طراحی و اجرا میگردد:

• عاري نگه داشتن مسیرهای فرار از دود
• كمك به نیروهای آتش نشانی جهت عملیات امداد و نجات
• کاهش آسیب ناشی از دود، حرارت و گازهای سمي ناشی از حریق
• خروج آلاینده های نشات گرفته از عبور خودروها

بر طبق ضوابط سازمان آتش نشانی تهران برای اگزاست پارکینگ در حالت عادی نیاز به تعویض هوا به میزان 6 بار در ساعت وجود دارد و برای اگزاست پارکینگ برای حالت حریق نیاز به تعبیه یک سیستم با تخلیه دود به میزان حداقل 10 بار در ساعت می باشد. سیستم اگزاست پارکینگ دربردارنده تمام اجزا این سیستم است و شامل اگزاست فن پارکینگ، ساپلای فن پارکینگ (هوای جبرانی)، جت فن، کانال و دریچه، دمپر و موتوردمپر، سنسور مونوکسید کربن، تابلوی برق سیستم اگزاست و مهمتر از همه سناریوی تخلیه دود پارکینگ است.

 سیستم اگزاست پارکینگ علاوه بر تخلیه دود در زمان حریق، نسبت به آلاینده هایی همچون مونوکسید کربن واکنش نشان میدهد. با استفاده از این حسگرها میزان غلظت گاز CO موجود در هوا سنجیده شده و در صورتی که غلظت آن از حد معین بالاتر باشد اطلاعات مربوطه به پانل کنترل مرکزی سیستم کنترل دود (تابلوی برق اگزاست) منتقل شده، بلافاصله اگزاست فن پارکینگ و ساپلای فن پارکینگ فعال شده و تهویه هوا به موقع انجام می گیرد و تا زمانی که غلظت CO موجود در محل به حد معین خود برسد فن ها فعال باقی می مانند.

طراحی اگزاست پارکینگ به دو صورت انجام می شود:

• طراحی به روش کانال کشی
• طراحی به روش جت فن

استفاده از هر کدام از روش های گفته شده نیاز به کانال کشی، نصب دمپر، دریچه، اگزاست فن پارکینگ دارد. تنها تفاوت بین دو روش فوق در اجرای کانال کشی افقی در سقف پارکینگ است. بدین معنی که با اجرای سیستم اگزاست پارکینگ به روش جت فن، شما میتوانید بجای اجرای کانال کشی در سقف هر طبقه، از جت فن به منظور افزایش سرعت هوا (پرتاب هوا) استفاده کنید. بنابراین کانال کشی جزئی در سقف هر طبقه و کانال کشی برای رایزرها امری الزامیست که در هر دو روش فوق باید اجرا گردد.

طراحی سیستم اگزاست پارکینگ به صورت کانال کشی با توجه به چند نکته انجام می شود:

• شناسایی آلاینده ها و تراکم آن ها
• جا نمایی درست دریچه ها
• محاسبه میزان هوای خروجی و ورودی
• بدست آوردن ابعاد کانال کشی ها
• محاسبه افت فشار
• بدست آوردن ظرفیت اگزاست فن پارکینگ و ساپلای فن پارکینگ

طراحی سیستم اگزاست پارکینگ به روش استفاده از جت فن با توجه به چند نکته انجام می شود:

• شناسایی مکان های پر تراکم آلاینده ها
• توجه به محل پارک خودروها و مسیر تردد
• بررسی هندسه پارکینگ
• توجه به سیستم اطفا حریق (اسپرینکلر)
• توجه به مسیر جریان هوای طبیعی
• ارتفاع تیرهای بحرانی
• تعداد و قدرت پرتاب جت فن
• محاسبه زمان لازم جهت تخلیه متصرفین برای جلوگیری از بروز مخاطرات بر اثر روشن شدن جت فن

استفاده از جت فن چه مزایایی دارد؟

از آنجا كه سیستم کانال کشی در پارکینگ همیشه به عنوان سیستمی شلوغ و به عقیده بسیاری نازیبا مطرح بوده است حتی در بسیاری از پارکینگ به دلیل حجم زیاد کانال اگزاست پارکینگ، طراح ناچار به افزایش ارتفاع سقف پارکینگ برای ایجاد فضای قرارگرفتن کانال ها میشود، استفاده از جت فن پارکینگی، به عنوان سیستمی مناسب در اگزاست پارکینگ مطرح شده است که با استفاده از آن علاوه بر حذف کانال کشی تخلیه دود پارکینگ، توانایی تعویض هوای پارکینگ را داشته و تا حد زیادی باعث صرفه جويي در مصرف برق می گردد. در این سیستم با کاهش میزان کانال کشی، فضای پارکینگ برای سایر تجهیزات باز شده و می تواند این امکان را برای سازنده و طراحان فراهم آورد تا در پارکینگ از المان های معماری جهت زیبایی فضا استفاده شود و هزینه مربوط به سقف کاذب در نقاط کانال كشي کاهش محسوسی مي يابد.

جت فن پارکینگی در ابعاد کوچک و با صدای کم و عملکرد هماهنگ خود می تواند باعث ایجاد جریان هوا در فضای پارکینگ شده و وظیفه انتقال هوا از دریچه های ساپلای فن به دریچه های اگزاست فن پارکینگ را به نحو احسن به انجام برسانند.

از آنجا که سیستم اگزاست پارکینگ با اهداف پیش گفته انجام می شود طراحی درست و دقیق این سیستم برای دستیابی به این اهداف از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود. این سیستم برای داشتن بهترین عملکرد خود احتیاج به طراحی و جا نمایی درست داشته و با توجه به تکنولوژی موجود باید توسط متخصصین طراحی و اجرا شود در غیر این صورت نه تنها هزینه زیادی صورت گرفته، بلکه ممکن است سیستم در زمان نیاز نتواند کارآمدی لازم را داشته باشد.

همانطور که گفته شد استفاده روش جت فن به عنوان تجهیزی برای کنترل و مدیریت دود ملزم به طراحی مناسب و دقیق است؛ شرکت ایمن پرتو آریا با استفاده از نرم افزار های دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) مانند نرم افزار پایروسیم به طراحی اگزاست پارکینگ با استفاده از جت فن ها پرداخته و عملکرد آن را بررسی می کند و در نهایت سیستم جت فن را با کمترین هزینه و بهترین عملکرد در اختیار شما قرار میدهد.

دلایل مهم نصب سیستم اگزاست پارکینگ

ما انسانها در زندگی روزمره با آتش سروکار بسیاری داریم اما کنترل محصولات این آتش همواره مورد چالش قرار گرفته است. «دود ناشی از حریق» به عنوان یکی از عوامل مهم در مرگ و میر، متخصصان را به سمت طراحی و اجرای سیستم اگزاست فن سوق داده است. همواره باید از آتش و تاثیرات آن در امان ماند اما به هر دلیلی اگر نتوان جلوی آن را گرفت چه باید کرد؟؟

در این مطلب به شما 5 دلیل مهم برای نصب سیستم اگزاست فن خواهیم داد و در انتها شما نمیتوانید نسبت به تاثیرات این سیستم بی تفاوت باشید. ابتدا درمورد فرآیند آتش یا به اصطلاح حریق و محصولات آن بپردازیم.

حریق شامل یک سری فرآیندهای شیمیایی است که ماحصل این فرآیند محصولاتی همچون نور، دود، حرارت و همچنین محصولات باقیمانده از ماده سوختنی است. طبیعی است که ماده سوختنی میتواند از هر نوع باشد ولی محصولاتی که در عمده فرآیندهای حریق تولید میشوند عبارتند از نور، دود و حرارت. این سه عامل برای تمامی حریق ها یکسان نبوده و ممکن است در حریق های متفاوت دچار تغییر شوند.

در حال حاضر دود به عنوان یکی از مهمترین محصولات حریق مورد بحث و بررسی متخصصان سیستم های ایمنی و محافظت از حریق است تا پس از وقوع حریق، چطور از گسترش دود جلوگیری و یا آنرا مدیریت کنیم. تحت بررسی های انجام شده و استانداردهای بین المللی تدوین شده، سیستم مدیریت و کنترل دود در بخش های مختلف ساختمان ارائه و پیشنهاد شده است. اگر بخواهیم دود را با پارامترهای خطرناک بودن بسنجیم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نزدیک به 75% مرگ و میر در حوادث آتش سوزی، تنفس دود است.
• تقریبا 57% مرگ و میر در حوادث آتش سوزی، خارج از محل حریق رخ میدهد و این نشان دهنده تاثیر گسترش محصولات حریق نسبت به خود حریق است.
• به دلیل اثر شناوری، دود به سرعت گسترش می یابد و به سمت بالا حرکت میکند.
• دود شامل آلاینده های سمّی با حرارت بالا است.
• دود از هر راهی که بتواند به سرعت نفوذ میکند.

به دلایل بالا کارشناسان ایمنی و آتش نشانی دود را عامل اصلی تلفات در حوادث حریق میدانند و به همین جهت درمورد طراحی سیستم اگزاست فن به عنوان راه حلی مناسب جهت کنترل یا تخلیه دود، استانداردهای مختلفی تدوین شده و به اجرای آن توصیه شده است.

در مطالب قبلی و در بخش هدف از سیستم اگزاست پارکینگ مهمترین اهداف کنترل دود را برشمردیم. به صورت کاملتر هدف از کنترل دود عبارتنداز:

• حفاظت از جان
• ایجاد فرصت فرار ایمن
• کاهش گسترش دود
• کاهش خطر نفوذ دود
• کمک به عملیات امداد و نجات
• کاهش خطر انفجار
• تعدیل دما و جلوگیری از آسیب به سازه
• حفاظت از تجهیزات

کاربرد اگزاست فن چیست؟

اگزاست فن (Exhaust Fan) یک دستگاه الکتریکی است که به کمک ساختار مکانیکی خود برای خروج دود از ساختمان در نظر گرفته شده است اما نحوه جانمایی آن به چه صورت است؟

در زمانی که قصد طراحی سیستم اگزاست را داشته باشیم باید به این نکته توجه کرد که در زمان حریق به دلیل مکش هوا توسط اگزاست فن، هوای ساختمان (شامل هوا، دود، گازهای آلاینده و…) به سمت اگزاست فن جریان پیدا میکند؛ بنابراین انتظار میرود در بازه زمانی کوتاهی حجم زیادی از آلاینده ها در مسیر رسیدن به اگزاست فن مشاهده شود. بنابراین در طراحی باید به نحوی اگزاست فن جانمایی شود که دود در مسیر فرار متصرفین قرار نگیرد. فراموش نکنیم که پیدا کردن جانمایی مناسب و سناریوی کنترل دود از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به نحوی که غفلت در این بخش باعث میشود فرصت فرار ایمن از متصرفین گرفته شود.

در بخش قبلی شناختیم که اگزاست فن یا دریچه های آن در هر طبقه نباید در کنار مسیر خروج افراد (مانند پلکان) باشد. اما در چه مکان هایی میتوان دریچه های اگزاست فن را جانمایی کرد؟

فضایی که دریچه اگزاست فن جانمایی میشود به نوعی پیش قربانی سایر فضاها خواهد شد بدین معنی که به دلیل جریان هوا از تمامی فضاها به سمت دریچه های اگزاست، مشخص است که این نواحی در زمان حریق آلوده ترین نقاط را خواهند داشت و متصرفین از این فضاها اجتناب خواهند کرد بنابراین اصطلاح پیش قربانی به معنی تجمع دود و آلاینده ها در مکان های مشخص جهت جلوگیری از گسترش دود به سایر فضاها است.

انواع اگزاست فن

بنا به نوع کاربری ساختمان، فضایی که این اگزاست فن در آنجا قرار میگیرد، حجم اتاق یا راهروهای تحت حفاظت از انواع مختلف اگزاست فن میتوان استفاده نمود. در شکل زیر میتوانید چند نمونه اگزاست فن با کاربرد متفاوت را ببینید. توجه کنید که در برخی از سیستم ها، با تغییر در جهت چرخش پره های فن، میتوان آنرا از حالت مکش به حالت دهش تغییر داد.

همانطور که از تصویر بالا مشخص است، استفاده از اگزاست فن زیرمجموعه یکی از روش های تهویه و کنترل دود مکانیکی است که توسط فن های مکنده (اگزاست فن)، فن های دمنده (ساپلای فن) و تجهیزات کنترلی مانند دمپر، موتوردمپر و … انجام میشود.

به صورت کلی در زمینه تهویه و تخلیه دود، اگزاست فن باید مشخصات ویژه ای داشته باشد تا بتواند عملکرد خود را در زمان حریق ادامه دهد بنابراین در انتخاب انواع اگزاست فن باید پارامترهای مهم از جمله ساختار نوع اگزاست فن و همچنین مشخصات فنی اگزاست فن را در نظر داشت.